ضرورت امکانسنجی و انجام مطالعات اولیه در پروژههای صنعتی و عمرانی
(نویسنده: غلامرضا طبیبی)
ماهنامه پردازش- با نگاه به این نکته که ایجاد هر پروژهای مستلزم سرمایهگذاری است و سرمایهگذاری یعنی تخصیص و صرف منابع محدود و هزینه به منظور حصول اهداف و نتایج مشخص پس ضروری است:
۱- در پرتو این سرمایهگذاری اهداف مورد نظر تامین شود.
۲- مقرون به صرفهترین برنامه کار و با راه رسیدن به اهداف شناسایی و مورد توجه قرار گیرد.
۳- میزان موفقیت طرح را مشخص یا افزایش میدهد. در این نوشتار سعی خواهیم کرد میزان تاثیر امکانسنجی و مطالعات اولیه را در پروژههای صنعتی و عمرانی بررسی کنیم.
لذا در ابتدا به تعریف امکانسنجی میپردازیم و سپس اهداف، مزایا و شیوههای آن را بررسی میکنیم.
امکانسنجی چیست؟
امکانسنجی تجزیه و تحلیل یک ایده است که آیا این ایده قابلیت اجرایی دارد؟ امکانسنجی اطمینان از این ایده است که یک پروژه از نظر قانونی و فنی و اقتصادی امکانپذیر و قابل توجه است یا خیر؟
به عنوان مثال آیا برنامه و هدف گذاری برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در چشم انداز ۱۴۰۴ بر اساس واقعیتها و در نظر گرفتن زیرساختها بوده است؟ آیا بهطورکلی مطالعات اولیه و امکانسنجی برای این موضوع انجام شده بود؟ یا بهعنوان مثال دیگر هدفگذاری تولید ۱۰ میلیون تن فولاد در منطقه اقتصادی چابهار (مکران) توسط فولادسازان بزرگ کشور اجرایی و عملیاتی است؟ و بر اساس مطالعات امکانسنجی انجام شده است؟ توجیه اقتصادی طرح به درستی صورت گرفته است؟ آیا میزان ذخایر سنگآهن کشور این اجازه را میدهد که چنین کارخانهای با این حجم ساخته شود؟ اگر قرار است مواد اولیه وارد شود آیا زیرساختهای اسکله شهید بهشتی امکان تخلیه این حجم مواد اولیه را دارد و هزاران پرسش دیگر؟
مطالعات اولیه و امکانسنجی انجام میشود تا مدیران پاسخ این سوالات را دریافت کنند که آیا اجرای این طرح امکانپذیر است؟، میزان موفقیت پروژه چقدر است؟، تکنولوژی فنی و منابع برای اجرای پروژه وجود دارد؟
مطالعات امکانسنجی به مدیریت یک شرکت، اطلاعات بسیار مهمی ارائه میدهد که میتواند مانع از ورود کورکورانه شرکت به مشاغل پرخطر شود. مطالعات امکانسنجی این اطلاعات را در اختیار مدیران و سرمایهگذاران قرار میدهد که برای ایجاد یک پروژه و سرمایهگذاری کجا و چگونه اقدام کنند. موانع بالقوه در اجرای سرمایهگذاران را شناسایی و به مدیران اطلاع میدهد و از همه مهمتر میزان بودجه مورد نیاز را مشخص میکند.
بهطور کلی هدف از مطالعات امکانسنجی شناسایی استراتژیهای بازاریابی و ترغیب سرمایهگذاران برای سرمایهگذاری میباشد.
شرکت “چدنریزان جی” در مطالعات امکانسنجی خود ۷ گام و هدف را در نظر میگیرد، در این مراحل ابتدا با ترسیم طرح پروژه و تمرکز بر روی نیازهای بازار، میزان عرضه و تقاضا ویژگی شاخص یک محصول و خدمات به تجزیه و تحلیل اولیه میپردازد و در ادامه با برآورد هزینههای راهاندازی سرمایهگذاری ثابت، هزینههای عملیاتی، میزان و نرخ تسهیلات و سایر موارد میزان بودجه مورد نیاز را تعیین و با تهیه صورتهای مالی سود و زیان پروژه و درآمد پروژه را پیشبینی میکند.
مشاور با مطالعه بازار، میزان رقابتپذیری محصول و خدمات را نسبت به سایر رقبای داخلی و خارجی بررسی میکند و با بررسی امکانسنجی فنی و عملیاتی بهترین پیشنهاد را در اختیار سرمایهگذار قرار میدهد.
شرکت “چدنریزان جی” با بررسی تجزیه و تحلیل کلیه دادههایی که بدست آورده است، میزان ریسک سرمایهگذار در اجرای پروژه را مشخص میکند و این امکان را برای سرمایهگذار فراهم میکند که این پروژه در راستای اهداف استراتژیک و آرزوهای سرمایهگذار خواهد بود.
اگر نگاه واقعبینانه به سرمایهگذاریهای انجام شده در کشور داشته باشیم متوجه خواهیم شد بسیاری از سرمایهگذاریهای اولیه بدون مطالعات و امکانسنجی انجام شده یا به صورت یک بعدی بوده است.
وزارت صمت بعنوان متولی صنعت کشور هرچند سامانه بهینیاب را ملاک اخذ مجوز قرارداده است. اما تکمیل این اطلاعات و دادهها شخص توسط افراد غیرمتخصص باعث خواهد شد که خروجی، آن چه که در شهرکهای صنعتی میبینیم میشود. مجموعههای صنعتی نیمهساخته یا راکد که به علت عدم مطالعات اولیه و امکانسنجی نتوانستهاند به فعالیت ادامه دهند و تعطیل گردیده و باعث هدررفت سرمایه شدهاند. احداٍث واحدهای تولیدی بدون مطالعات اولیه و امکانسنجی باعث هدر رفتن سرمایه خواهد شد و بانکها نیز به علت عدماستفاده از شرکتهای مشاور و متخصص در تهیه طرحهای توجیه اقتصادی اقدام به پرداخت تسهیلات به سرمایهگذاران میکنند و پس از عدمموفقیت مجریان طرح در پرداخت اقساط تسهیلات، بانکها با مشکل روبهرو خواهند شد. و نتیجه این میشود که بانکها کارخانهدار میشوند و میلیاردها تومان از سپرده مردم که در بانکها موجود است از بین میرود، طرحهای صنعتی نیمهتمام میماند و هزینههای بسیاری را به دولت و دیگران تحمیل میکنند.
شرکت “چدنریزان جی” به عنوان عضو کانون مشاوران اعتباری سرمایهگذاری بانکها این امکان را دارد که برای سرمایهگذاران در صنعت علیالخصوص صنعت فولاد اقدام به تهیه طرحهای توجیه اقتصادی یا مطالعات اولیه و امکانسنجی را در تمامی چرخه فولاد انجام دهد و کمک کند که سرمایهگذار قبل از هرگونه اقدامی براساس واقعیتهای موجود، موانع سرمایهگذاری، موانع تامین مواد اولیه، مطالعات بازار، مطالعات مالی را شناسایی و سپس اقدام به تصمیمگیری کند.