در بازدید مدیرعامل فولاد‌مبارکه از فولاد سنگان، عنوان شد: توسعه بخش معدن، چشم‌انداز شرکت فولاد سنگان است
اسفند ۲۲, ۱۴۰۳
در حاشیه برگزاری اختتامیه طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در جنوب استان آذربایجان غربی بیان شد: کاهش ۶۰ درصدی ریسک اکتشاف با انجام طرح تحول زمین‌شناسی در آذربایجان غربی
اسفند ۲۳, ۱۴۰۳
از سوی
مهندس اسداله فرشاد فعال صنعت فولاد ایران در یادداشتی به گروه رسانه‌ای پردازش
بررسی شد:
نحوه محاسبه حق امتیاز معدنی در کشورهای معدن‌خیز دنیا
به دنبال مصاحبه دکتر محمدمحیاپور، مدیرعامل شرکت “معدنی و صنعتی گهرزمین” با گروه رسانه‌ای پردازش که بازتاب گسترده‌ای در محافل صنعتی و معدنی کشور داشته است، مهندس اسداله فرشاد از فعالان باسابقه صنعت فولاد ایران طی یادداشتی به سردبیر گروه رسانه‌ای پردازش، به بیان نقطه‌نظرات خود درخصوص نحوه محاسبه بهره مالکانه معادن پرداخته و با بررسی نحوه برخورد این موضوع در سایر کشورهای معدن‌خیز دنیا، پیشنهاداتی در این زمینه به مسوولان و تصمیم‌سازان حوزه معدنی کشور داده است که باهم می‌خوانیم.
گروه رسانه‌ای پردازش- در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا، برزیل، آمریکا، چین، و اندونزی، حق امتیاز معدنی (Royalty) و سایر هزینه‌های دولتی مربوط به استخراج مواد معدنی بر اساس مدل‌های مختلف مالیاتی و قراردادی محاسبه و دریافت می‌شود. این حق‌السهم‌ها بسته به نوع ماده معدنی، موقعیت جغرافیایی معدن، میزان استخراج، قیمت بازار، و سیاست‌های دولتی متفاوت هستند.
روش‌های محاسبه حق امتیاز معدنی در کشورهای مختلف
۱. حق امتیاز بر اساس درصدی از ارزش فروش (Ad Valorem Royalty)
متداول‌ترین روش در بسیاری از کشورها مانند استرالیا و کانادا:
- محاسبه بر اساس درصدی از ارزش بازار ماده معدنی استخراج‌شده
- معمولاً بین دو تا ۱۰ درصد از قیمت فروش محاسبه می‌شود
۲. حق امتیاز بر اساس مقدار استخراج‌شده (Unit-Based Royalty)
• متداول در آمریکا و برزیل
• محاسبه به‌صورت مبلغ ثابت به‌ازای هر تن، کیلوگرم، یا واحد وزنی دیگر
۳. حق امتیاز سود خالص (Profit-Based Royalty)
• برخی ایالت‌های استرالیا و کانادا از این روش استفاده می‌کنند
• حق‌السهم بر اساس درصدی از سود خالص شرکت پس از کسر هزینه‌های تولید
۴. حق امتیاز ترکیبی (Hybrid Royalty)
• ترکیبی از دو یا چند روش بالا
• در برخی مناطق چین و اندونزی اعمال می‌شود
مثال‌هایی از نرخ‌های حق امتیاز در برخی کشورها
• استرالیا: نرخ رویالتی برای سنگ‌آهن ۷/۵ درصد از ارزش فروش و برای زغال‌سنگ حرارتی چهار درصد
• کانادا: نرخ رویالتی در استان‌ها متفاوت است؛ برای مثال در کبک یک تا چهار درصد از درآمد ناخالص و در آلبرتا ۵ تا ۱۲ درصد از سود خالص
• آمریکا: برای معادن فدرال، نرخ حق امتیاز پنج تا ۱۲ درصد از ارزش فروش
• برزیل: نرخ رویالتی برای سنگ‌آهن ۳/۵ درصد از ارزش فروش
• چین: روش ترکیبی شامل مالیات بر استخراج و حق امتیاز فروش
• اندونزی: نرخ رویالتی برای زغال سنگ دو تا ۷ درصد از ارزش فروش
عوامل مؤثر بر میزان حق امتیاز
• نوع ماده معدنی: مواد معدنی استراتژیک (مانند لیتیوم و اورانیوم) معمولاً نرخ بالاتری دارند.
• سیاست‌های دولتی: برخی کشورها (مانند چین) در بازه‌های زمانی خاص، نرخ‌ها را تغییر می‌دهند.
• هزینه‌های عملیاتی: برخی کشورها اجازه کسر هزینه‌های استخراج از درآمد را می‌دهند.
• قراردادهای خاص: در برخی کشورها، شرکت‌های معدنی می‌توانند از معافیت‌های مالیاتی خاص برخوردار شوند.
در مجموع، نحوه محاسبه حق‌السهم دولت از معادن در هر کشور به سیاست‌های مالیاتی، ارزش مواد معدنی، و توافق‌های قراردادی وابسته است
در استرالیا، حق‌السهم دولتی (رویالتی) از معادن سنگ‌آهن بر اساس درصدی از ارزش ناخالص تولید (GVP) محاسبه و دریافت می‌شود. این روش به عنوان رویالتی ad valorem شناخته می‌شود و به درصدی از ارزش ناخالص تولید اشاره دارد. به طور کلی، نرخ رویالتی برای سنگ‌آهن در استرالیا ۷/۵ درصد از ارزش ناخالص تولید است.
نحوه محاسبه رویالتی:
• مبنای محاسبه: رویالتی بر اساس ارزش ناخالص تولید محاسبه می‌شود که شامل ارزش سنگ‌آهن استخراج‌شده قبل از هرگونه فرآوری یا بهبود است.
• عیار سنگ‌آهن: در محاسبه ارزش ناخالص تولید، عیار آهن موجود در سنگ خام نیز مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا عیار بالاتر منجر به ارزش بالاتر محصول می‌شود.
• محصولات فرآوری‌شده: اگر سنگ‌آهن به محصولاتی مانند کنسانتره تبدیل شود، ارزش محصول نهایی به عنوان مبنای محاسبه رویالتی در نظر گرفته می‌شود.
مثال: معدن کارارا در استرالیای غربی
معدن کارارا در نزدیکی شهر پرت واقع شده و یکی از معادن بزرگ سنگ‌آهن در استرالیای غربی است. برای این معدن و سایر معادن مشابه در این ایالت، نرخ رویالتی ۷/۵ درصد از ارزش ناخالص تولید اعمال می‌شود. این نرخ بر اساس ارزش سنگ‌آهن استخراج‌شده محاسبه می‌گردد.
امتیازات دولتی برای شرکت‌های معدنی:
دولت استرالیا و ایالت‌های مختلف آن برای تشویق فعالیت‌های معدنی، امتیازات و تسهیلاتی را برای شرکت‌های معدنی در نظر می‌گیرند، از جمله:
• کاهش مالیات‌ها: برخی ایالت‌ها ممکن است معافیت‌ها یا کاهش‌های مالیاتی برای شرکت‌های معدنی فراهم کنند.
• حمایت‌های زیرساختی: دولت‌ها ممکن است در توسعه زیرساخت‌ها مانند جاده‌ها، راه‌آهن و بنادر برای تسهیل حمل‌ونقل مواد معدنی سرمایه‌گذاری کنند.
• برنامه‌های آموزشی و پژوهشی: حمایت از برنامه‌های آموزشی و پژوهشی مرتبط با صنعت معدن برای بهبود فناوری‌ها و افزایش بهره‌وری.
• حمایت‌های مالی: ارائه وام‌های کم‌بهره یا کمک‌های مالی برای پروژه‌های معدنی.
• تسهیل در مجوزها: تسهیل و تسریع در فرآیندهای صدور مجوزها و کاهش بروکراسی برای شروع پروژه‌های معدنی.
این امتیازات بسته به سیاست‌های دولت فدرال و ایالت‌های مختلف متفاوت است و شرکت‌های معدنی می‌توانند با توجه به شرایط و نیازهای خود از آن‌ها بهره‌مند شوند.
در برزیل، حق‌السهم دولتی (CFEM) از معادن سنگ‌آهن بر اساس درصدی از ارزش ناخالص فروش محاسبه و دریافت می‌شود. این نرخ برای سنگ‌آهن ۳/۵ درصد از ارزش ناخالص فروش است.
نحوه محاسبه حق‌السهم:
• مبنای محاسبه: حق‌السهم بر اساس ارزش ناخالص فروش محاسبه می‌شود که شامل ارزش سنگ‌آهن استخراج‌شده قبل از هرگونه فرآوری یا بهبود است.
• عیار سنگ‌آهن: در محاسبه ارزش ناخالص فروش، عیار آهن موجود در سنگ خام نیز مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا عیار بالاتر منجر به ارزش بالاتر محصول می‌شود.
• محصولات فرآوری‌شده: اگر سنگ‌آهن به محصولاتی مانند کنسانتره تبدیل شود، ارزش محصول نهایی به عنوان مبنای محاسبه حق‌السهم در نظر گرفته می‌شود.
نمونه موردی شرکت‌های بزرگ مانند واله (Vale):
شرکت واله، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن در جهان، موظف به پرداخت ۵/۳ درصد از ارزش ناخالص فروش محصولات سنگ‌آهن خود به عنوان حق‌السهم دولتی است.
